Κοινοί ποιητικοί τόποι
Της εισβολής
Είναι δύσκολο να πιστέψω
πως μας τους έφερε η θάλασσα της Κερύνειας,
είναι δύσκολο να πιστέψω
πως μας τους έφερε η αγαπημένη θάλασσα της Κερύνειας.
Τουρκική εισβολή ΙΙ
Αυτή η κούκλα με το κομμένο χέρι,
που κρεμάστηκε στο παράθυρο
του γκρεμισμένου σπιτιού,
ποιο παιδάκι ήθελε ν’ αποχαιρετήσει,
σε ποιο παιδάκι σύρθηκε ως το παράθυρο
ν’ ανεμίσει το χέρι και της το ’κοψαν;
Πικραινόμενος εν εαυτώ (1975), Κώστας
Μόντης
Τα δύο αυτά ποιήματα, όπως προκύπτει άλλωστε από τον
τίτλο τους, αναφέρονται στην τουρκική στρατιωτική εισβολή (Ιούλιος-Αύγουστος
1974), αποτυπώνοντας με δραματική λιτότητα και στοχαστική συγκίνηση το άλγος
του ποιητή.
"Επί Ασπαλάθων..." Γ. Σεφέρης
Ήταν
ωραίο το Σούνιο τη μέρα εκείνη του Ευαγγελισμού
πάλι με την άνοιξη.
Λιγοστά
πράσινα φύλλα γύρω στις σκουριασμένες πέτρες
το
κόκκινο χώμα και οι ασπάλαθοι
δείχνοντας
έτοιμα τα μεγάλα τους βελόνια
και
τους κίτρινους ανθούς.
Απόμερα
οι αρχαίες κολόνες,χορδές μιας άρπας που αντηχούν
ακόμη...
Γαλήνη
Τι
μπορεί να μου θύμισε τον Αρδιαίο εκείνον;
Μια
λέξη στον Πλάτωνα θαρρώ, χαμένη στου μυαλού
τ'αυλάκια.
Τ΄όνομα
του κίτρινου θάμνου
δεν
άλλαξε από κείνους τους καιρούς.
Το
βράδυ βρήκα την περικοπή:
"τον
έδεσαν χειροπόδαρα" μας λέει
"τον
έριξαν χάμω και τον έγδαραν
τον
έσυραν παράμερα τον καταξέσκισαν
απάνω
στους αγκαθερούς ασπάλαθους
και
πήγαν και τον πέταξαν στον Τάρταρο κουρέλι".
Έτσι
στον κάτω κόσμο πλέρωνε τα κρίματά του
Ο
Παμφύλιος ο Αρδιαίος ο πανάθλιος Τύραννος
31 του
Μάρτη 1971
Είναι
το τελευταίο ποίημα του Σεφέρη και δημοσιεύτηκε στο Βήμα (23.9.71) τρεις μέρες
μετά το θάνατό του στην περίοδο της δικτατορίας. Το ποίημα βασίζεται σε μια
περικοπή του Πλάτωνα (Πολιτεία 614 κ.ε.) που αναφέρεται στη μεταθανάτια τιμωρία
των αδίκων και ιδιαίτερα του Αρδιαίου. Ο Αρδιαίος, τύραννος σε μια πόλη, είχε
σκοτώσει τον πατέρα του και τον μεγαλύτερο του αδερφό του. Γι' αυτό και η
τιμωρία του, καθώς και των άλλων τυράννων, στον άλλο κόσμο στάθηκε φοβερή. Όταν
εξέτισαν την καθιερωμένη ποινή που επιβαλλόταν στους αδίκους και ετοιμαζόταν να
βγουν στο φως, το στόμιο δεν τους δεχόταν αλλά έβγαζε ένα μουγκρητό. "Την
ίδια ώρα άντρες άγριοι και όλο φωτιά που βρισκόταν εκεί και ήξεραν τι σημαίνει
αυτό το μουγκρητό, τον Αρδιαίο και μερικούς άλλους αφού τους έδεσαν τα χέρια
και τα πόδια και το κεφάλι, αφού τους έριξαν κάτω και τους έγδαραν, άρχισαν να
τους σέρνουν έξω από το δρόμο και να τους ξεσκίζουν επάνω στ' ασπαλάθια και σε
όλους όσοι περνούσαν από εκεί εξηγούσαν τις αιτίες που τα παθαίνουν αυτά και
έλεγαν πως τους πηγαίνουν να τους ρίξουν στα Τάρταρα". (Πλ. Πολιτεία 616).
Η άποψη μας
Ποίηση γραμμένη
σε περιόδους κρίσης. Ελλάδα και Κύπρος. Δύο χώρες, δύο λαοί, κοινοί πολιτισμοί, κοινές ιστορικές πορείες. Ποίηση
και ιστορικές πραγματικότητες αλληλένδετες. Η ιστορία πυροδοτεί την ποιητική
γραφίδα, που γίνεται άγγελμα μαχητικό για τις κοινωνίες και τους λαούς. Πάντα η
ποίηση μπορούσε να μιλήσει εκεί που οι άνθρωποι σώπαιναν. Εφαλτήριο
προβληματισμού, ευαισθητοποίησης και ώθησης σε δράση, η ποίηση πάντα δίπλα στον
άνθρωπο. Όταν μεγαλώνει, όταν μάχεται, όταν διαμορφώνει το όραμά του, όταν
βρίσκεται σε αδιέξοδο... Στην πρώτη περίπτωση, ο Μόντης αναφέρεται στην
τουρκική εισβολή στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1974, που έμελλε να διαμορφώσει μια
τραγική πραγματικότητα στο νησί της Αφροδίτης... Μια πραγματικότητα που ακόμη
και σήμερα πληγώνει τους Κυπρίους. Που διαμόρφωσε μια ιστορική πραγματικότητα
ανοίκεια στους κατοίκους στην ανατολική γωνία της Μεσογείου, η οποία ακόμη δεν
γίνεται δεκτή, και περιμένει την αναίρεσή της. Στη δεύτερη περίπτωση ο Σεφέρης
αναφέρεται σε μια σκοτεινή περίοδο της ελληνικής, νεότερης πολιτικής ιστορίας.
Στη δικτατορία των στρατιωτικών του 1967 - 1974. Μια επταετία που βύθισε την
Ελλάδα στο σκοτάδι, στον φόβο, στην καχυποψία, στη δυσπιστία. Μελανές σελίδες
της ελληνικής ιστορίας. Τα ποιήματα του Σεφέρη όπως αυτό, αλλά και άλλων
ποιητών, δεν μας αφήνουν να τις ξεχάσουμε. Μας ωθούν μάλιστα να τις σκεφτόμαστε
συνέχεια ... Και να επαγρυπνούμε ...
Ελλάδα και
Κύπρος .....
κοινή ιστορία .....
κοινός πολιτισμός .....
κοινοί ποιητικοί τόποι .....
